گزارشی از بازار لوازم خانگی و تجربه کسانی که به تولید ملی اعتماد کردند

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ «حالا من گلایه می‌کنم از دوستانی که مسئولان کالا‌های خانگی و لوازم خانگی هستند؛ ما از این‌ها حمایت کردیم و اسم آوردیم. شنیدم بعضی از اقلام دوبرابر ارتقای قیمت پیدا کرده، چرا؟ این جور نبایستی با حمایت‌ها برخورد بشود.» همین چند جمله از زبان رهبر معظم انقلاب کافی است تا بتوان گفت هنوز چهار ماه از ممنوعیت ورود لوازم خانگی کره‌ای به ایران نگذشته است که در برخورد با حمایت‌های صورت گرفته از این صنعت، فعالان حوزه تولید لوازم خانگی نمره مردودی گرفته اند.

احتمالا فعالان این حوزه با شنیدن این گلایه شروع می‌کنند به ردیف کردن دلیل و برهان تا خود را در دسته خوبان قرار دهند، اما بازار لوازم خانگی که آینه تولید است، نشان می‌دهد اگر در این میان تولیدکننده‌هایی هستند که قدر این حمایت را دانسته باشند و از آن در مسیر افزایش کیفیت، اشتغال زایی و... کمال استفاده را برده اند، ازسوی قدرنشناس‌های این حوزه بلعیده شده اند و درنهایت چیزی که برای مردم (براساس گزارش میدانی ما در بازار مشهد و همچنین اخبار رسانه‌ها از دیگر شهرها) باقی مانده است، گرانی، کمبود کالا و گلایه از وضعیت گارانتی و کیفیت محصولات است.

همان روز‌هایی که برچسب ورودممنوع بر لوازم خانگی ساخت دو شرکت کره‌ای به ایران زده شد، در گزارشی نوشتیم: تاکید همه کارشناسان بر این است که تولیدکنندگان لوازم خانگی قدر این حمایت را بدانند و این موضوع نباید منجر به انحصارطلبی تولیدکنندگان، کاهش کیفیت کالا و افزایش قیمت شود، بلکه فعالان این صنعت باید تلاش کنند از فرصت پیش آمده، بهره کافی را به منظور افزایش کیفیت کالا، بهبود خدمات و بهره وری ببرند.

هنوز دو هفته از اعلام رسمی این ممنوعیت نگذشته بود که حرف از افزایش قیمت ۵ درصدی در برخی اقلام لوازم خانگی به میان آمد، اما به سرعت تکذیب شد، با این حال ردپای گرانی بر برخی محصولات دیده می‌شد. این ماجرا تا ماه گذشته ادامه داشت تااینکه در اواخر دی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی از افزایش ۸ تا ۱۲درصدی قیمت لوازم خانگی گفت. همان موقع ما در گزارشی این سوال را مطرح کردیم که «آیا لوازم خانگی، راه خودروسازی را می‌رود؟» آن طور که رفتار فعالان حوزه لوازم خانگی نشان می‌دهد، مثبت بودن پاسخ این سوال، دور از انتظار نیست.

تقاضا‌های بی پاسخ

«تقاضا می‌دهیم، ولی جنس نمی‌فرستند تا بازار را برای افزایش قیمت رسمی تحت تأثیر قرار دهند.» این جمله را یکی از فروشنده‌های لوازم خانگی در خیابان سعدی می‌گوید و پشت سر هم نام برند‌های ایرانی را می‌آورد که هرکدام به قول خودش، چطور او را «پیچانده اند» و کالا‌ها را یا نمی‌فرستند یا با تاخیر تحویل می‌دهند.
تلویزیون‌ها دورتادور فروشگاه روی دیوار نصب شده اند و تصاویر یک پویانمایی قدیمی را بدون صدا نشان می‌دهند. آن طور که فروشنده می‌گوید، در همین ۲۰ روز گذشته، برخی تلویزیون‌های داخلی ۲۰ درصد گران شده، تاجایی که قیمت یک نمونه داخلی، از مدل مشابه کالای قاچاق خارجی هم فراتر رفته است.

حرف‌های فروشنده بعدی که اتفاقا نماینده فروش محصولات یک برند معروف ایرانی نیز هست، با دیگران فرقی ندارد. او می‌گوید: در یک ماه اخیر قیمت لباس شویی تا ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده است و بهانه تولیدکنندگان، نبود قطعه، افزایش نرخ ارز و زیاد شدن میزان تقاضاست. فروشنده با لحنی کنایه آمیز ادامه می‌دهد: خبر داریم که کالا در انبار هست، ولی به صورت سلیقه‌ای فقط مدل‌هایی را که دلشان بخواهد، ارسال می‌کنند.

۹۰ روز انتظار برای دریافت کالا

به عنوان خریدار وارد یک فروشگاه لوازم خانگی در خیابان سناباد می‌شویم. فروشنده با حوصله دنبالمان راه می‌افتد و با اندکی مکث روبه روی هر کالا، ما را با توضیح اطلاعاتش درباره محصول بمباران می‌کند. با دیدن برند‌های ناآشنا درکنار معروف ها، می‌پرسیم همه ایرانی هستند؟ «بله؛ همه». در نقشمان فرو می‌رویم و مثلا یک یخچال فریزر دوطبقه را با قیمت ۱۴ میلیون و ۲۷۰ هزار تومان انتخاب می‌کنیم و درباره چگونگی پرداخت قیمت آن می‌پرسیم.

فروشنده پاسخ می‌دهد: برای اینکه کالای مدنظر به دستتان برسد، باید ۹۰ روز صبر کنید، اما راه دیگری هم هست؛ ما همین کالا را داریم و همین امروز تحویلتان می‌دهیم، اما قیمتش برایتان ۱۶ میلیون تومان تمام می‌شود.
لوازم خانگی کوچک هم در همین چند ماه، افزایش قیمت سرسام آوری داشته اند. آن طور که فروشنده‌ها می‌گویند، مثلا یک پلوپز ایرانی ۵۰ درصد گران شده است یا یک مدل جاروبرقی، ۳۰ درصد و دیگر محصولات نیز در همین حد و اندازه افزایش قیمت یافته اند.

دستگیره‌ای با عمر یک سال

کافی است با چند نفر از اطرافیانمان که به تولید ملی اعتماد کرده اند، تماس بگیریم و درکنارش چرخی در تحریریه بزنیم تا میزان رضایت و تجربه کسانی را که به لوازم خانگی داخلی اعتماد کردند، بسنجیم.
اولین تجربه مربوط به آقای استادی است که هنوز یک سال و دو ماه از خرید یخچال ایرانی خانه اش نمی‌گذرد که دستگیره آن بدون ورود هیچ ضربه‌ای می‌شکند. با اینکه در گارانتی این کالا آمده است همه قسمت‌های آن دارای ۲۴ ماه گارانتی است، شرکت زیر بار نمی‌رود و می‌گوید این گارانتی فقط مربوط به موتور یخچال است. درنهایت آقای استادی به خرید دستگیره راضی می‌شود، اما شرکت حتی نمی‌تواند دستگیره هم رنگ محصول خریداری شده توسط مشتری را فراهم کند.

ماشین ظرف شویی تنها کالای تولید داخل در آشپزخانه آقای وکیلی است که به قول خودش با اینکه با کالای خارجی تفاوت قیمت چندانی نداشته است، او با خرید آن می‌خواسته است از تولید داخلی حمایت کند. نتیجه اش چه بوده است؟ خیسی همیشگی کف آشپزخانه و تعمیر ماهانه و بدون نتیجه ماشین ظرف شویی.

خانم زهرایی هم که به تازگی مشغول خرید لوازم موردنیاز برای جهیزیه است، می‌گوید: فروشنده‌ها مدام تاکید می‌کنند که هرچه سریع‌تر لوازم خانگی موردنیاز خود را بخریم؛ چون چه داخلی و چه خارجی ممکن است از امروز تا فردا افزایش قیمت پیدا کند. او ادامه می‌دهد: با هرکس درباره جنس لوازم خانگی مشورت می‌کنم، می‌گوید «فقط خارجی بخر»؛ چون لوازم خانگی ایرانی بعد از یک تا دو سال به خصوص در قطعات کوچکش، دچار مشکل می‌شود.

در این میان، چندنفری هم از خرید لوازم خانگی کوچک تولید داخل، راضی هستند. مثلا خانم رهایی می‌گوید: حدود دو سال است که از مایکروفر ایرانی خود استفاده می‌کنم و از آن راضی ام.
اینکه قیمت برخی لوازم تولید داخل با خارجی‌ها برابر شده است و تولید‌های داخلی مربوط به ۵ تا ۱۰ سال قبل از کیفیت بهتری برخوردارند، جزو نکاتی است که مدام در گفته این افراد تکرار می‌شود.

نسبت تعداد تجربه‌های منفی به مثبت در استفاده از لوازم خانگی تولید داخل یک به ۱۰ است. قرار بود ممنوعیت ورود کالا‌های کره‌ای به افزایش کیفیت، خدمات دهی، بهره وری و اشتغال زایی بینجامد نه اینکه درنهایت به گلایه رهبر معظم انقلاب از آن‌ها ختم شود، بنابراین فعالان این حوزه بهتر است هرچه سریع‌تر فرمان را به سمت تولید باکیفیت بچرخانند و کالا‌ها را به جای انبار به بازار سرازیر کنند.

محمد صادق مفتح | معاون بازرگانی داخلی وزارت صمت:
لوازم‌خانگی جزو کالا‌های مشمول درج قیمت تولیدکننده است و مجوزی برای افزایش قیمت تولیدکننده دریافت نکرده‌اند. اگر متولیان این امر افزایش قیمتی اعمال کرده باشند، غیرقانونی و بدون مجوز است و ما آن را پیگیری خواهیم کرد.